Pieter Johannesz HOEIJENBOS (1728 - 1769)
Pieter Johannesz HOEIJENBOS
Transcriptie: "op huijden den 7 Novem(bris) is ten doop gepresenteert het kint van Johannes Oejenbos, en zijne huijsvrouw Katarina Ooms, en is
genaamt Pieter, getuijge was Maartje Ooms". (Bron: Doopaantekeningen Gereformeerd Nieuwpoort. Rijksarchief/RHC Stadsarchief Dordrecht) Naar deze omgeving is Pieter Johannesz Hoeijenbos (1728 - 1769) vanuit Nieuwpoort verhuisd en op 11-7-1752 (te Cool) gehuwd met Aletta Jansd de Koning (1731 - 1817). Schilderij dateert uit 1750 en toont de Binnenwegsche Poort, later daar het gebouw van het Rotterdamsch Nieuwsblad, dus aan de Zuidzijde van de Oude Binnenweg. Het torentje naast de Laurenskerk is de toren van de Waalse Kerk, daar staat nu V&D (Bron: www.engelfriet.net)
Broers en zusters
Deze plattegrond van 1733 toont een globaal beeld van datgene wat in deze pagina is vermeld over Pieter HOEIJENBOS, t.w. de Oude Haven waar op de Maas de schepen voor de ingang liggen. De Oude Haven invarend bij de kruising gekomen (sb-uit) rechtsaf ligt de Nieuwe Haven. Aan de linkerzijde de Leuvehaven met het bruggetje in het midden. Gaat men naar links de wijk Cool in, in het verlengde de Schildersteeg (Bron: geheugenvannederland.nl)
Schildersteeg Rotterdam
Bron: Stadsarchief Rotterdam (historische context) De Schildersteeg ligt ongeveer op de plaats, waar men voor het bombardement in mei 1940 de Schildersteeg aantrof. Deze steeg dateerde uit 1598. Omstreeks 1638 waren de erfgenamen van Henrick Crijnen Volmarijn en Adriaentgen Lenertsd. eigenaar van bijna alle huizen en erven in deze steeg. Henrick Crijnen was kunstschilder. In de transportakten wordt hij gewoonlijk 'schilderieverkooper' genoemd. Zijn zoons Quirijn (Crijn) en Leendert waren eveneens bekende schilders. Aan deze schildersfamilie had de steeg zijn naam te danken. De naam Schildersteeg komt eerst in 1638 voor bij de verkoop van een huis. De steeg werd ook wel Nieuwe of Korte Leuvestraat genoemd, omdat ze in het verlengde van de Leuvebrugsteeg lag. In de directe omgeving is de Leuvehaven te vinden waarin voor een groot deel museumschepen gemeerd liggen behorend bij het aldaar gevestigde Maritiem Museum (Schiedamsedijk/Blaak) Rotterdam. Aantekening van Pieter (Johannes) bij notaris te Leiden Bron: Erfgoed Leiden en omstreken: https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/personen/zoek-op-personen/weergave/akte/layout/default/id/2d76f3b1-e285-fa69-ce39-780e0b19986e Datum 1752. [Opm. Bram-1952: 1752 is het (onder)trouwjaar van Pieter] Bron: Notarieel archief; Eerste persoon Pieter Hoeijenbosch; Bron Archiefnr 0506; Archiefnaam: Archief van notaris Jacobus van Stipriaan, 1749-1775; Inventarisnummer: 2266; Folio: 087; Naam notaris: Stipriaan, Jacobus; Onderwerp: Acquit; Opmerkingen: en vrouw (zie afbeelding). |
In het Groene Hart van Nederland, aan de noordzijde van de Alblasserwaard ligt het vestingstadje Nieuwpoort, aan de rivier de Lek. Hier wordt Pieter OEJENBOS op 7-11-1728 gedoopt als zoon van Johannes OEJENBOS en Katarina OOMS. Nieuwpoort is het kleinste vestingstadje van Holland. Oude geveltjes van de huizen weerspiegelen dromerig in het water van Buiten – en Binnenhaven. De klanken van het carillon uit de toren van het stadhuis uit 1697 accentueren de rijke cultuurhistorie. Na een rondwandeling over de wallen en door de stad is het goed toeven op één van de vele bankjes of op het terras van één van de cafés. U waant zich terug in een ver verleden.
Relaties, kinderen, de kleinkinderen en de achterkleinkinderen
(Enige afbeeldingen zijn ingekleurd)
Aandacht voor Pieter Achter de button STAMBOOM FAMILIE HOEIJENBOS bovenaan deze website komen meerdere personen voor die extra aandacht verdienen vanwege de beschikbare historische informatie. Pieter HOEIJENBOS, wiens familienaam overigens in meerdere varianten is geschreven, is in mijn ogen één van de familierepresentanten die in Nieuwpoort (ZH/NL) is geboren; jong zeevarend is; in Rotterdam - Cool gaat wonen en zijn zaakjes duidelijk voor elkaar lijkt te hebben. O.m. regelt hij in Leiden bij de notaris een acte. Tekent hij beroep aan als hij als kapitein niet goed en op tijd beloodst wordt. Pieter wordt als kapitein tijdens de kaapvaart op de Middellandse Zee beschermd door NL-oorlogsschepen o.l.v. Schout bij nacht BOUDAEN (zie afbeelding). Pieter overlijdt tenslotte op 41 jarige leeftijd op het koloniale Caribische eiland Curacao. Vooralsnog is niet bekend geworden of Pieter voor de WIC of de Zeeuwse maatschappij MCC heeft gevaren. Zijn (snauw)schip de 'Vrouwe Helena Barbara' wordt door een andere kapitein naar NL gevaren en later door twee makelaars in Rotterdam in de Nieuwehaven te koop aangeboden. Details hierover worden hierna beschreven. Bron : Nieuwpoort, ref. dopen 1687-1750 – pag. 31 "07-11-1728 Pieter Johannes Oejenbos en Katarina Ooms Getuige: Maartje Ooms
Opmerking Bram Hoeijenbos (1952): ambachtsheerlijkheid Cool, Schildersteeg,, Den Dijk (Schiedamsedijk) en Binnenweg zijn mogelijk gebruikt voor dezelfde plaats daar deze dicht bij elkaar gelegen zijn. Kinderen Pieter en Aletta Uit het huwelijk van Pieter en Aletta worden 3 kinderen geboren, t.w. 1) Anna Catharina Pietersd (1753-1827). Zij huwt (1778) Arend Cornelisz van Ekelenburg (1742-1793). Uit dit huwelijk worden drie kinderen geboren van wie Aletta Petronella van Ekelenburg (1784-1854 ) in 1805 Simon Paulus Kloek huwt, waaruit 6 kinderen worden geboren. Één kind, Albert Alettus Kloek (1854) huwt Pieternella Pina, waaruit 2 kinderen worden geboren, t.w. Willem Johannes Kloek (1891-1933) ) en Pieternella Wilhelmina Kloek (1894), -en- 2) Jan Pietersz (1757) en 3) Johannis Pieter HOEIJENBOS. Over Jan Pietersz is verder niets bekend en Johannis Pieter overlijdt na 1 jaar. Peter Hoejenbos voer zowel in 1754 als in 1755 met zijn schip in het Middellandsezeegebied. In die periode werden veel schepen aangevallen. Schout bij nacht Hendrik Jan BOUDAEN (1702-1761) bevond zich toen met zijn vloot ter bescherming van de daar varende Nederlandse koopvaardij (commercij). (Bron: boek titel "Beschryvinge des Koningryks van Algiers" door Bernardus Mourik (boekverkooper).
|
Bron: NewspaperARCHIVE.com
Ook wordt Peter genoemd in de London Evening-Post - London, Middlesex van 22. Juli 1755 met de volgende tekst: Text: "... Provinces. A Dutch Ship, Peter Hoejenbos Mafter, that lately fail'd from Tunis with a Cargo confign'd to Porto Farino, has happily experienced it; for the Vice-Admiral of Tunis putting to Sea at the fame..." Ter toelichting op de vorige tekst, waarin duidelijk is dat in dit geval Peter en niet Pieter Hoejenbos zowel in 1754 als in 1755 met zijn schip in het Middellandsezeegebied heeft verbleven, en dat in die periode vele schepen werden aangevallen. Schout bij nacht Hendrik Jan BOUDAEN (1702-1761) (zie afbeelding) bevond zich toen met zijn vloot ter bescherming van de daar varende Nederlandse koopvaardij (commercij). Pieter vaart dan mogelijk als kapitein voor de Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC). De MCC die pas in 1889 werd geliquideerd heeft de gote compagnien, zoals de VOC en de WIC ruimschoots overleefd. Bron: https://books.google.nl/books?id=DF9kAAAAcAAJ (Opmerking auteurBram-1952: op blz. 174 t/m 176 wordt schipper Pieter Hoejenbos i.r.t. schout bij nacht Hendrik Jan Boudaan genoemd) Beknopte en zaaklyke historie, land- en plaats-beschryvinge des koningryks van Algiers, mitsga´ders een kort en bondig verhaal van 't gebeurden, staande den thans nog voordduurende oorlog, van d'Algerynen verklaard aan H.H.M. de Heeren Staaten Generaal en 't volk der Vereende Neederlanden, op den 19 Feb. des Jaars 1755 . |
Westindische Compagnie (WIC) /
Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) Pieter Johannesz (Jansz) HOEIJENBOS, geboren ca. 1728 te Nieuwpoort is na een ziekte op 28 januari 1769 te Curaçao overleden, hij is de oudste zoon van Johannes Pietersz en Anna Catharina. Pieter HOEIJENBOS wordt genoemd in één van de uitgaven van 'De Stede Nieuwpoort' (blz.113) als 'Captein van het schip 'De Vrouw Helena Barbara', overleden te Curaçao, 28-1-1769 na een ziekte van vijf dagen'. Bij zijn naam staat Rotterdam vermeld. Dezelfde naam wordt in het gemeentearchief Rotterdam aangetroffen. Verder wordt Pieter o.m. als kapitein genoemd in o.m. de Oprechte Haarlemsche Courant van 9-3-1754 en in de Middelburgsche Courant van 19-5-1754 waarin onder de kop Zee-Tydingen staat vermeld dat Pieter met zijn schip genaamd "de Marquis van Veere" is gearriveerd vanuit Livorno. Hij is dan net één jaar schipper/kapitein Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) (Bron Wiki)
De onderneming werd in 1720 opgericht in Middelburg (Zeeland) en richtte zich aanvankelijk op de vaart binnen Europa. Vanaf ongeveer 1740 specialiseerde de MCC zich in de trans-Atlantische slavenhandel of driehoekshandel tussen Afrika en Suriname en andere Nederlandse koloniën in de Caraïben. Ook rustte de onderneming schepen uit voor de vaart op Europa, trans-Atlantische vaart, handel op Afrika, visserij en walvisvaart. Na de Franse tijd bleef de MCC bestaan. De handelsactiviteiten overzee maakten plaats voor de reparatie en nieuwbouw van schepen. De MCC werd pas in 1889 geliquideerd. Daarmee heeft de MCC de grote compagnieën als de VOC en de WIC ruimschoots overleefd. Op een dergelijk Hoekerschip heeft PieterHOEJENBOS als schipper gevaren. Lees het relaas over de kaappoging.
TEWATERLATING VOC WERF AMSTERDAM
“Afbeelding van het Afloopen van ‘t Hoekerschip De Zon, in Tegenwoordigheit Hunner Doorluchtige en Koningklijke Hoogheden; op de Timmerwerf der E.O.I. Maatschappij verricht, den 2den Juny 1768.”
Kopergravure vervaardigd door Reinier Vinkeles in 1768 en uitgegeven door Johannes Smit. Later met de hand gekleurd. Afm. 388 x 292 mm.
Het IJ met de Oost-Indische Werf en het Zeemagazijn. Afgebeeld is de terwaterlating van het hoekerschip De Zon, tijdens het bezoek van Prins Willem V en Prinses Wilhelmina van Pruisen aan Amsterdam.
Hoekerschip De Zon, met een lengte van 110 voet en een bemanning van tussen 157 en 196 koppen, werd door de V.O.C. in 1768 in gebruik genomen voor reizen tussen Texel en Kaap de Goede Hoop. De eerste reis onder gezag van schipper Daniel van de Bogaard, latere reizen vonden plaats onder het gezag van Andries Hansen. Het schip werd in 1782 opgelegd.
|
Den Roover van Algiers, den Hollander op zyde gekoomen zynde, stond wonder op te zien, toen hy aan deszelfs Boordde ten stryde gereed zyne Turken ontdekten. Hy riep hen vraagende toe, wat zulks te beduiden hadde, en of men niet wiste dat deezen zynen vyand was, maar den Admiraal deede hem onder eene dreigende vertooninge, hierop hooren, dat by, of schoon zulks weetende, zig verplicht vond dien hier onbekenden Man in behoudene Haven te brengen, alzo by Goederen den Bei van Tunis toebehoorende, gelaaden hadde. Den Algeryn, toen het Vossenvel omhangende, gaf naa dit antwoord te kennen, dat by Brood en Water gebrek hebbende, zig egter verpligt vond te moeten, en verzogt te mogen by-draaijen en aan Boord te koomen; maar den ander toonden 's Roovers vals voorgeven zeer wel te doorgronden, toen hy denzelve hierop toevoegden, dat hy hem raadende was van Boord te blyven, |
Pieter Hoejenbos weert met zijn hoekerschip in de Middellandse zee een kaappoging
"Met het uiteinde der Maand Juny, staken van Cadix naar hiierwaard in Zee 's lands Kapiteinen v.d. Doesen Tronchin; 17 onzer Koopvaardersonder hun geleide hebbende. Aleer wy voorder gaan, staat ons nog te melden, de vriendelyke handelwyze van den Vice-Admiraal der Tunestaanse Zeerovers, ten onzen aanzien allervriendelyks beweezen, en hier in bestaande: Pieter Hoejenbos, voerende een Holl. Hoekerschip, vertrok in 't laatste van April van Tunis, beladen met Goederen van die thans met ons in blaakende vreede staande Barbarise Stad, ten einde dezelven te gaan ontschepen te Porte Farina, Stedeke aan een Haven der Midel. Zee, 8 Myl. N. ten W. van opgemelde Hoofdstad gelegen. Een Tunetaands Roofschip, den Vice-Admiraal aan Boord hebbende, zeilden met hem, en naam hem ter vry waringe teegen d'Algerynen onder zyn Convoy. Niet lange hadden zy gevaaren toen een Roofschip van Algiers den Hollander op 't steeven liep, den Admiraal Walwaards afgedeinsd zynde. Schipper Hoejenbos den Algeryn gereed ten aanval ziende, draalde niet door Seinen kennisse van het dreigende gevaar te geven aan den Admiraal, die hierop niet zuimden van met een Boot vol Volks terzyner hulpe toe te schieten, aan Boord van den Hoeker alles in staat van tegenweer stellende. Het hoekerschip waarin in bovenstaand relaas wordt gesproken is "De Marquis van Veere". Het stadsbestuur van Veere heeft in 1747 in een besluit opdracht gegeven voor de bouw van woningen voor schippers en de bouw van hoekers. In 1750 de opdracht (besluit) voor de bouw van "De Marquis van Veere" welke in 1753 met vier andere hoekers genaamd "Hoop van Veere", "Standvastigheid" en "Goede Bon Genie" uit voeren voor de kabeljauwvangst (Bron: Tijdschriftenbank Zeeland)
|
indien hy anders ongeneigd waare zeer slegt ontvangen, en met de Zynen het Hoofd voor de Voeten gelegd te worden, en dat dengeen die hem zulks toeriep was Mahomet Rais, Admiraal van Tunis. enz. Welkom dan aan myn Boord; riep den Algeryn hier op, ik hebbe U iet van belang te zeggen; dog den Tunetaan wel merkende dat zyn toeleg was, om, indien men zulks deede intussen den Hollander te vermeesteren, gaf hem een bits en weigerend antwoord; hem raadende oogenbliklyk op tr loeven, of anders doende, een Hagelbui van Kogels te verwagten. Den Roover hadde hier geen zin in, hy loefden op, en den Schipper, van blydschap zijn Geschut loozende, liep vergenoegd binnen te Porto Farina; alwaar den Tunetaanse Zeevoogd hem, afscheid neemende, was toeroepende, dat hy, met zyn Esquadre binnen 4 à 5 Weeken in Zee zullen steeken, hem Hoejenbos als dan tot voor Genua of Livorno convoyeeren zoude. enz.
23-9-1755) .....op de elve Sietje Gerrits van Bajonne; te Maltha Cornelis Cornelisz van Venetien, en aldaar lagen Gustafus Ranje en Pieter Hoyenbos....
.(12-2-1756) .....van Malaga heeft men dat aldaer den 16 January waren gearriveert de Hollandsche oorlogschepen 'De Fhenix', kapt. Gijsbert Arendsma van Idsinga en 'Het Zeepaerd', kapt. Simon Dekker, nevens de volgende koopvaerders; Joris Hendriksz Pronk..... P. Hoyenbos, zynde den ...dito 's avonds in 't gezigt van die stad gekomen de heer Schout by Nagt Boudaen met zijn onder convoy hebbende scheepen, waer van kapt. Tronchin voor het 't vertrek der post reeds zijn anker op de reede van Mallaga heeft laeten vallen. (26-10-1756) ......den 23 (10-1756) dito (vertrokken) uyt Goeree 's lands oorlogschip 'De Oranje Zael', kapt. Krul en onder desselfs convoy Robert Steedman, Jacob Gerard en Pieter Hoyenbos na(ar) de Straet, als meede de Oost Indische Comp. scheepen Rotterdam, schipper Lourens Kok voor de kamer Rotterdam en Overschie, schipper Kroonenburg voor de kamer Delft, beyde na(ar) Batavia. |
Noord-Nederlandse "straatvaart" op de landen rond de Middellandse Zee
Scheepsbewegingen Levantse handel Na enig onderzoek blijkt dat onder de naam Pieter Hoyenbos in o.m. de Amsterdamsche Courant, de Oprechte Haerlemsche Courant en de Leydse Courant wordt vermeld welke havenplaatsen hij bezocht heeft. In het merendeel van de bezochte zogenaamde vrijhavens in de Middellandse zee (Levantse handel) waren in die periode al NL consulaten gevestigd. De in 1625 opgerichte Directie van de Levantse handel, die de belangen van de Levanthandelaars vertegenwoordigde en toezicht hield op de uitrusting van de schepen en de belastingheffing werd in 1826 opgeheven (Bron: huygens.knaw.nl) |
(3-1-1760) Van Cadix werd gemeld, dat het aldaar zwaar stormde, en dat het esquader van admiraal Broderik waar van boven gemeld is, zeer beschadigd was, hebbende eenige schepen haar masten verlooren en het geschut over boord moeten werpen, en dat er by St. Lucar wel 10 à 12 schepen van diverse Natien gestrand waren, daar onder 3 Hollandsche als Pieter Hoyenbos van Rotterdam, 1 van Dordrecht, en nog één waar van als nog de naam niet bekend was, wyl de post van de kust niet niet aangekomen was.
(24-1-1760) Admiraal Broderik. 8 schepen nabij Rota (Cadix) op de kust gelopen. (12-8-1760) Den 3 (8-1760) is in Goeree gearriveerd P. Hoyenbos van Oostende. (29-1-1761) Overlijdensbericht van Hendrik Jan Boudaen, oud 59 jaar, aan boord van oorlogschip 'Rhynland'. (Het volgende is vrij vertaald, gelardeerd met oude spelling)
Pieter verklaart onder meer dat hij als schipper op het schip de 'Johanna & Maria' op 18-10-1761 van Malaga komende met fruit als lading met bestemming Rotterdam de Hollandse wal tot op dertien a veertien vadem waterdiepte is genaderd. Daar het donker werd en er geen lootsen in het zigt waren niet durfde toezeylenn en het wederom op zee moest wenden, hebbende een Marszeyls koelte van het zuidwesten met buyen en dat hij 's morgens daar aan met de dag alle zeyl maakte om de wal te naderen. Omtrent negen uren de toren en baken van Goeree in het gezigt kreeg, dog dat hy zelfs van de top van de groote mast geen lootsboot konde te zien krijgen, dog wel verscheide visschuiten uit het Goereesche en Maasche Gat, dat hij zig genoodzaakt vond zonder loots na binnen te steevenen, wilde hij zijn schip, lading en leeven, aan het uiterste gevaar van stormen als anders niet bloot stellen, dat hy dus voortzeylende circa een uur, na dato een lootsboot, die nog binnnen de droogen was, en met de ebbe uitlaveerde, in het gezigt kreeg, en op of tegen de droogen eerst een loots uit dezelve over kreeg, die hem verder na binnen lootste. Verder verklaarde hy omtrent twintig jaaren bij de zee en omtrent negen jaaren van dien als schipper uit Goeree, de Maaze en Texel te hebben gevaaren na diversche havenen in Vrankryk, Spanje, Italien en Turkyen, en nergens zulke slegte behandeling van lootsen te hebben ontmoet dan in het algemeen van die uit en in de Maaze Goeree lootsen. Aldus gepasseert binnen Rotterdam ter prefentie van Johannes van Driel en Johannes Rietflat als getuigen(Geteekent). Vervolgens heeft Pieter Hoeyenbos ( op blz.1551) daarna de eed afgelegd bij de Scheepenen Isaac Hubert en Pieter van Beesting die mede ondertekenden. . 15-12-1763) Schipper P. Hoyenbos van Belfast en Waterford na(ar) Hamburg gedestineerd, voerende het Schip 'Victoria', meldt in een Brief gedateerd den 30 November, by het eiland Amere in Jutland, dat na dat hy van den 25 dito, met donker en stormagtig weer voor de Elve gekruist had, aldaar in goede staat is ten anker gekomen, en dat hy een Loots aan boord heeft genomen, om by de eerste gelegenheid zijn reis na de elve te vervorderen (het eiland Amere is mogelijk identiek aan het Deense eiland Ærø – 88 km² met 6050 inwoners in 2019)
1765: Amsterdamsche Donderdagse Courant word uitgegeven by bezyden de Beurs. Hendrik Linsen den 19 september. Nederlanden: Te Mallaga zijn gearriveerd Pieter Hoyenbos van Rotterdam en Anne Willems van Barcelona na(ar) Bristol. (8-11-1766) ..... gearriveerd ....., in Goeree W. Mackloud en P. Hoyenbos van Mallaga, Ary de Wit van Smirna..... (20-2-1768) Bij Estaples is door de mist aan de grond geraakt het schip van Piet Hoyenbos van Cette (?) na(ar) Rotterdam, het zelve was nog digt, de Lading wierd er uit gelost, de Schipper dagt het den volgende dag weder vlot te krijgen, en te Ettables(Estaples) binnen te komen. (13-5-1769) ..... Met de bovengemelde Capts. heeft men brieven van Curacao in dato 4 February waarin gemeld wordt, dat aldaar zijn gearriveerd het Hollandschen Oorlogsschip 'Amazone' Capt. Willem Mey van St. Eustatius, J. Bekker van hier, en het Schip van P. Hoyenbos van Rotterdam....... (Pieter is daar d.d. 28-1-1769 overleden) (23-9-1769)...... in Goeree A. Smit. zyn de het Schip van P. Hoyenbos van Curacao, zyn de den 4 July van daar gezeild. Vervolg scheepsbewegingen Pieter
Verder wordt in de diverse eerder genoemde bladen de volgende scheepsbewegingen gemeld. (16-8-1763) Amsterdam den 15 Augustus. Den 12 zyn in Tessel binnengekomen..... Den 14 (8-1763) zijn geen scheepen binnen gekomen; maar uitgezeilt........ C.A. Ouwehand na(ar) Stokton, P. Hoyenbos na(ar) Ierland. Het resultaat is een driedimensionaal model dat inzichtelijk maakt hoe weinig bewegingsruimte er was voor de slaven. Het laat zien waar de tot slaaf gemaakte Afrikanen werden opgesloten en dat het schip voor het vervoer van de slaven aanpassingen onderging. De tekening is een reconstructie en geeft geen details. Het schip in beweging is te zien in de voor de blog gemaakte animatie.
Maten De destijds gebruikte maten waren ‘voeten’ en ‘duimen’. Deze oude maten verschilden per gewest en van stad tot streek. Gelukkig is bij de Eenigheid vermeld dat er Amsterdamse maten werden gehanteerd. De maten van de Eenigheid:
De bemanning van de 3e reis van de Eenigheid bestond bij vertrek uit 36 koppen, precies het gemiddelde aantal bij een slavenreis van de MCC. De bemanning van een slavenreis was groter dan bij een retour- of koopvaardijreis. De gevaren bij een slavenreis waren groter en de dienst aan boord zwaarder. Niewehaven Rotterdam (zie afbeelding)
Bron Stadsarchief Rotterdam Naam van de tot haven gepromoveerde stadsvest uit het begin van de 15de eeuw. In 1412 verleende graaf Willem VI aan Rotterdam vergunning tot een stadsuitbreiding in zuidelijke richting. Er werd een nieuwe stadsvest gegraven, waarvan melding wordt gemaakt in de stadsrekening van 1426/27. Door de uitbreiding van de stad aan de zuid-oostzijde, in het laatste kwartaal van de 16de eeuw, is deze vest als zodanig vervallen. Ze werd tot haven ingericht, terwijl ten zuiden daarvan een nieuwe vest werd gegraven. Daarna sprak men nog wel over de Oude Vest. |
Pieter wordt o.m. als kapitein genoemd in o.m. de Oprechte Haarlemsche Courant van 9-3-1754 en in de Middelburgsche Courant van 19-5-1754 waarin onder de kop Zee-Tydingen staat vermeld dat Pieter met zijn schip genaamd "de Marquis van Veere" is gearriveerd vanuit Livorno. Hij is dan net één jaar schipper/kapitein.
(2-8-1757) Van Marseille heeft men den 26 January aldaer voorbij gepasseerd zyn 's Lands oorlogschip ''t Kasteel van Medemblik', kapt. Albertus van Wallendaal, met koop vaerders na(ar) de Straet, en dat van dit convoy aldaer gearriveerd waren Jan de Groot en Jan Vet van hier, Jan de Jong, Jacob Laars, den 27 dito Rob Steedman en Pieter Hoyenbos van Rotterdam
(2-8-1757) ..... David Sebach en Pieter Hoyenbos van Marseille (mogelijk te Amsterdam gearriveerd). (3-2-1759) Tot Livorno zyn gearriveerd Pieter Hoyenbos van Aberdeen en Riewert Fredriks van Hamburg. (19-5-1759) Texel. Den 13 (5-1759) zijn gearriveerd 'De Marquis van Veere' van Livorno. (Pieter Hoyenbos) Amsterdam, Scheepsverklaring op 29 juni 1758
Aktenummer: 205217; Locatieomschrijving: Texel , Mentona, Livorno, Bevesier, Wight, St Remo en Port Maurisio Onderwerp: Schip de Marquis van Veere; Harde wind; Beschadigde lading aluin en saffloor (Bron: Stadsarchief Amsterdam) Amsterdam, Insinuatie op 22 mei 1759
Notaris Jan Verleij beschrijft over het schip de Marquis waarvan balen papier gemerkt met AF door ratten en muizen beschadigd zijn afgeleverd. Genoemde locaties zijn Veere | Livorno | Rotterdam. (Bron: Stadsarchief Amsterdam) Snauwschip
De archiefstukken vertellen ons veel over het snauwschip de Eenigheid, hetzelfde model als het snauwschip 'De vrouwe Helena Barbara' van Pieter Hoeijenbos die daarmee naar Curacao voer. maar lang niet alles. Hoe zag de Eenigheid er uit? Waar werden de slaven opgesloten aan boord? Het Zeeuws Archief heeft een driedimensionale tekening laten maken aan de hand van gegevens uit de archiefstukken en uit andere bronnen. Daarop is te zien dat de beschikbare ruimte voor de gevangen Afrikanen ongelofelijk klein was. De reis van een schip zoals de Eenigheid is in onze tijd letterlijk onvoorstelbaar. Bij het maken van de reconstructie van het schip de Eenigheid is gebruik gemaakt van het archief van de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC), de hulp van scheepstimmerman Jaap Luiting, en gegevens ontleend aan literatuur, scheepsmodellen, prenten, tekeningen en schilderijen. Een belangrijke bron vormden 18-eeuwse tekeningen van een vergelijkbaar, Frans slavenschip. De 3D-tekening is gemaakt door DPI Animation House in Den Haag. (24-9-1761) Te Mallaga zyn den 25 Augustus tot den eersten September gearriveerd Joh. Karstens en P. Hoyenbos van Rotterdam daarna als schipper op het schip de 'Johanna & Maria' op 18-10-1761 van Malaga komende met fruit als lading met bestemming Rotterdam de Hollandse wal tot op dertien a veertien vadem waterdiepte is genaderd. Zie volgend relaas.
Acht jaar voor het overlijden van Pieter Hoeijenbos op Curacao als 'Captein van het schip "De Vrouw Helena Barabara" (1769) heeft hij blijkens het Tweede Deel van de Resolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, In haar Edele Groot Mog. Vergadering genoomen in den jaar 1761, op 3-11-1761 (bladzijde 1550 en 1551) gecompareerd voor notaris publicq Adriaen Schadee te Rotterdam. Pieter Hoeijenbos bezocht deze vrije handel havenplaats Smyrna (toen Grieks), het huidige Izmir, in april 1761. Hier afgebeeld: Zakenpartners NL handelsdelegatie. Wat nog herinnert aan het Nederlandse Turkije zijn, naast een enkel gebouw en wat grafzerken, de namen van de achterkleinkinderen van enkele blijvers, zoals Van der Zee en Dutilh. (Bron: isgeschiedenis.nl)
Vaarervaring
Aan de hand van de eigen verklaring van Pieter bij zijn beklag bij de Heeren Staaten van Holland in 1761 voor de slechte beloodsing en datgene dat in kranten is aangetroffen kan vastgesteld worden welke zeehavens hij heeft aangedaan en welke periode hij als zeeman en schipper heeft gefungeerd. Rekenend vanaf zijn geboortejaar 1728 en zijn sterfjaar 1769 op Curaçao kan een aardig beeld worden geschetst. Zijn verklaring legt hij op 33-jarige leeftijd af en zegt dan 20 jaar te hebben gevaren, dus zoals eerder vermeld is Pieter op 14 jarige leeftijd op de grote vaart gegaan. Op 24 jarige leeftijd fungeert hij als schipper (kapitein) en vaart onder meer vanuit Goeree de Maaze en Texel naar zeehavens in Frankrijk, Spanje, Italie en Turkije. Hij overlijdt op Curaçao op 41-jarige leeftijd. |
Verkoop snauwschip 'De Vrouwe Helena Barbara'
Kennelijk blijkt het (snauw)schip 'De Vrouwe Helena Barbara' nog enige jaren dienst te hebben gedaan want op 8-3-1979, bijna 10 jaar later, wordt dit schip door de makelaars Jacob Beyerman de Jonge en Nicolaus Maunteban van Zwyndrecht te koop aangeboden en is hiertoe te bezichtigen liggende aan de zuidzijde van de Nieuwe Haven te Rotterdam (zie afbeelding krantenbericht in de Leydse Courant dd 8-3-1779)
Kennelijk blijkt het (snauw)schip 'De Vrouwe Helena Barbara' nog enige jaren dienst te hebben gedaan want op 8-3-1979, bijna 10 jaar later, wordt dit schip door de makelaars Jacob Beyerman de Jonge en Nicolaus Maunteban van Zwyndrecht te koop aangeboden en is hiertoe te bezichtigen liggende aan de zuidzijde van de Nieuwe Haven te Rotterdam (zie afbeelding krantenbericht in de Leydse Courant dd 8-3-1779)
De naam Nieuwehaven dankte ze aan de reeds bestaande Oudehaven. Oorspronkelijk liep ze dood tegen de werven van de Admiraliteit, doch ze was door een dwarshaven verbonden met het Haringvliet. In 1689 is de Nieuwehaven doorgegraven en de dwarshaven gedempt. Bij het bombardement in mei 1940 werd de bebouwing langs de haven verwoest. De haven zelf bleef jarenlang in een kale omgeving liggen. In de eerste helft van de jaren zestig van deze eeuw werd ze gedempt. De huidige Nieuwehaven is een straat die even ten zuiden van de vroegere haven van die naam ligt (zie afbeelding).
Einde_************************************************************************