Nicolaas Christiaan Johannes HOEIJENBOS
|
Ouders
|
Relaties en kinderen
Inleiding
Nicolaas Christiaan Johannes HOEIJENBOS (1903-1971) is ook na de oorlog werkzaam is in de bioscoopbranche als Chef portier Citytheater Utrecht (Bron: Historie Film- en Bioscoopbranche, dd 1-1-1963) Voor zijn werkzaamheden binnen de Bioscoopbranche heeft N.C.J. Hoeijenbos een speld met diamant ontvangen. (Bron: Jaarboek CBG deel 4) Tweede Wereldoorlog Tweede proces OD (Ordedienst tijdens WO II) Lijst met 83 gearresteerden waarvan 79 niet veroordeeld. De meesten zijn naar Duitsland gevoerd. Aan vier werd het uitgesproken doodvonnis niet voltrokken. Op deze lijst komt voor: N.C.J. HOEIJENBOS (hierboven genoemd). Gearresteerd 4-5-1942 (keerde terug/zie hieronder) Het volgende krantenbericht in het Utrechts Nieuwsblad van 19-3-1954 geeft in chronologische volgorde zijn activiteiten weer.
"Chef City theater viert jubileum. Zaterdag a.s. herdenkt de heer N. C. J. Hoeijenbos de dag waarop hij 25 jaar geleden in dienst van een bioscoopbedrijf is gekomen. Eigenlijk is dat al ruim 28 jaar geleden, maar hij heeft de 3,5 jaar, die hij in een concentratiekamp heeft doorgebracht, niet willen meerekenen. In 1925 werd de heer Hoeijenbos aangesteld als avond-suppoost van het Palace-theater. In 1938 ging de exploitatie over aan wijlen de heer I. Cohen Barnstijn, terwijl weer een jaar later de heer A. F. Wolff de exploitatie voor zijn rekening nam. Deze zag de capaciteiten van de jubilaris en benoemde hem tot chef-portier. Reeds spoedig na het uitbreken van de oorlog sloot de heer Hoeijenbos zich aan bij de 2e O.D. verzetsgroep, die eind 1941 werd opgerold. Hij werd gearresteerd en overgebracht naar het Oranjehotel in Scheveningen, vanwaar hij via Vught, Haren, de Elzas werd overgebracht naar het vernietigingskamp Dachau, waaruit hij meer dood dan levend door de Amerikanen werd bevrijd. Van zijn groep van 140 man bleken er nog slechts elf in leven. Hij is nu voorzitter van de ver. "Den vaderlant ghetrouwe" en was destijds voorzit ter van de propagandacommissie "Monument Kamp Amersfoort". De heer Wolff heeft hem direct na zijn terugkeer benoemd tot chef van het City-theater". Bron: www.archieven.nl Vereniging "Den Vaderlant Ghetrouwe". Doel: bevorderen van vaderlandsliefde, herdenking oorlogsslachtoffers, viering van vrijheid. Datering: 1953-1990 NB: Krantenknipsels, Brieven, Notulen vergadering, Programma vakantiereis Biersdorf en Overloon, Preek eucharistieviering voor gevallenen, Persbulletin, Aantekeningen, Programma viering bevrijdingsdag, Bulletin. Het City-gebouw aan de Voorstraat is sinds 2001 een Rijksmonument. Op 18 januari 1936 werd het pand, voorheen een concert- en feestgebouw, voor het eerst geopend als bioscoop. De architecten N. Andriessen en J. van der Weele verzorgden het ontwerp in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Nic HOEIJENBOS (1903-1971) was na de oorlog werkzaam in de bioscoopbranche als Chef portier Citytheater Utrecht (Bron: Historie Film- en Bioscoopbranche, dd 1-1-1963)
Voor deze werkzaamheden heeft Nic een speld met diamant ontvangen (Bron: Jaarboek CBG deel 4).
Verzetsgroepen, trotyl i.r.t. Hoeijenbos (1903 - 1971) Betreft verklaringen van meerdere personen naar aanleiding van arrestaties door de SD op 24-8-1941 van o.a. Nicolaas Christian Johannes Hoeijenbos (27-1-1903 - 1971) vanwege OD-activiteiten, m.n. het in bezit hebben (gehad) van trotyl. Niet duidelijk is van wie de verklaringen zijn , die in 1952 zijn gedaan. Verklaring opgenomen door hoofdagent-rechercheur van politie te Jutphaas (d.z.z. bekend). In het voorjaar van 1941 kwam de tot onze OD-groep horende Cor Gootjes uit Kockengen (1*), die later eveneens in een concentratiekamp is overleden, in contact met de heer Kraan(@) die verbonden was aan de kruitfabriek te Muiden. (1*) Cornelis (Cor) Gootjes (28-3-1904 – 28-3-1945) (zie portretfoto), kamp Melk (Oostenrijk). Verzetsschuilnaam Zeldenrust. 1942 in Amsterdam gevangengenomen tijdens een vergadering van de Ordedienst (OD), een gewapende verzetsbeweging.
Bij Koninklijk Besluit nummer 61 van 5 mei 1953 is aan Cor postuum het Kruis van Verdienste toegekend (zie Afbeelding 3). Deze militaire dapperheidsonderscheiding behoort tot de hoogst gewaardeerde Nederlandse onderscheidingen en werd Cor toegekend met de volgende motivering: "Heeft zich in verband met vijandelijke actie door moedig en beleidvol optreden onderscheiden en daarmede het belang van het Koninkrijk gediend tijdens de bezettingsjaren 1940 - 1945, als lid van de O.D. (Ordedienst) in Gewest 8 (UTRECHT) in de eerste jaren der bezetting. Cor werd koerier en vertrouwde raadsman van de Gewestelijke Commandant en wist uit een wapendepot in BELGIË een groot aantal revolvers door clandestiene aankoop en invoer te bemachtigen. Zijn spionage gegevens gingen langs een geheime zender naar de overzijde van de Noordzee. In Mei 1942 werd Corjgearresteerd en na drie jaren gevangenschap overleed Cor in Maart 1945." Dit kruis werd op 16 oktober 1953 aan zijn weduwe uitgereikt. Gedenksteen op het Nationaal Ereveld Loenen van Carolus Peter Maarschalkerweerd (1903 Utrecht-1944), Is maar 41 jaar geworden. Overleden op 25 september 1944 te Natzweiler, Dépt. Bas-Rhin.
Beroep Meter-opnemer / Lid verzet. Evenals Gootjes leverde Maarschalkerweerd o.m. trotyl, verkregen van de Buskruitfabriek Muiden, ter verberging aan Nicolaas C.J. Hoeijenbos. (Foto Oorlogsgravenstichting)
Aan onderstaande heer Six (2*) is op 21-8-1952 een verklaring gezonden over Hoeijenbos in zijn verzets- en gevangenschapsperiode.
(2*) Six, afkomstig uit een Amsterdams patricisch geslacht, groeide op in een kunstminnende omgeving. Six bezocht het Barlaeus-gymnasium in Amsterdam. Na de afkondiging van de mobilisatie in 1914 meldde Six zich als vrijwilliger bij het Wapen der Cavalerie. Op 8 juli 1916 werd Six benoemd tot reserve-tweede luitenant. In 1918 gedetacheerd in Zuid-Limburg, raakte Six nauw betrokken bij de internering van de Duitse kroonprins Wilhelm (1882-1951), die op 11 november 1918 de Nederlandse grens overschreden had. Met een sectie wielrijders begeleidde Six hem van de grens naar Maastricht. Na zijn demobilisatie volgden kantoorwerkzaamheden: eerst korte tijd bij een cargadoorskantoor in Amsterdam, spoedig daarna als secretaris van de Nederlands-Italiaanse Kamer van Koophandel en van de Nederlands-Amerikaanse Kamer van Koophandel. Naast dit dagelijkse werk beoefende Six de ruitersport, daarmee binnen de hippische wereld tal van vrienden verwervend. Door vriendschap met de Nederlandse vliegtuigontwerper ir. A.G. von Baumhauer trok ook de vliegsport zijn belangstelling - van 1928 tot 1930 werd Six zelfs invlieger van de eerste Nederlandse helicopter. Ook op kunstgebied was Six belangstellend actief. Veel zorg kon Six besteden aan het beheer van de beroemde kunstcollectie-Six, die was ondergebracht in zijn woning Amstel 218 in Amsterdam, en het was aan zijn initiatief te danken dat de glazenier Joep Nicolas de opdracht kreeg voor het maken van het gebrandschilderde raam gewijd aan Hugo de Groot dat werd aangebracht in de Nieuwe Kerk in Delft. Natzweiler-Struthof was een concentratiekamp van de nazi's tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het ligt ongeveer vijftig kilometer buiten Straatsburg bij de plaats Natzwiller (Duits: Natzweiler), op 800 meter hoogte. Dit kamp was net als Groß-Rosen aangewezen als Nacht und Nebel-kamp, waar mensen spoorloos moesten verdwijnen. De familie zou nooit van het overlijden op de hoogte mogen worden gesteld. Er hebben ongeveer 590 Nederlandse verzetsmensen met uiteenlopende politieke achtergronden gevangengezeten, waarvan 280 de oorlog niet overleefd hebben. Nic Hoeijenbos heeft in dit kamp verbleven na te zijn overgebracht van kamp Vught en is vervolgens overgebracht naar kamp Dachau.
Na de bevrijding werd Six, inmiddels bevorderd tot reserve-kolonel der Cavalerie, souschef van de staf van het Militair Gezag, in welke kwaliteit Six samenwerkte met luitenant-generaal H.J. Kruls. In deze functie was Six belast met de afwikkeling van de BS. Six had een aandeel in de organisatie van de inhuldigingsplechtigheden van koningin Juliana in 1948. In het naoorlogse Nederland vervulde Six bovendien bestuursfuncties bij verenigingen en organisaties zoals de Vereniging Officieren Cavalerie, het Nationaal Instituut Steun Wettig Gezag, de Stichting 'Door de Eeuwen Trouw' en oud-strijdersorganisaties.
Na de oorlog bestond bij diverse groeperingen de idee dat de OD een zeer behoudende organisatie was, die haar stempel op de nieuwe tijd had proberen te drukken. Six zelf heeft echter de OD onmiddellijk na de bevrijding opgeheven, omdat er toen geen taak meer was. Wat betreft zijn politieke opvattingen stond Six rechts van het midden, maar een politieke rol heeft Six nimmer willen spelen. Als erkenning van zijn daden van moed, beleid en trouw werd in 1948 benoemd tot Ridder der 4e klasse der Militaire Willemsorde en ontving Six hoge Amerikaanse en Britse dapperheidsonderscheidingen. In 1987 werd zijn naam gegeven aan een kazerne in Amsterdam. (3*) Verklaring
Aan de hoogwelgeboren Heer P.J. Six, Chef Staf v.m. OD, Wittepoortkazerne te Leiden. Mijnheer, In antwoord op uw schrijven d.d. 14-7-1952, waarbij U mij verzoekt inlichtingen te willen mededelen betreffende illegaal werk van de heer Hoeijenbos, die thans als chef portier werkzaam is bij het City-theater te Utrecht, heb ik de eer u het volgende mee te delen. Zoals U wellicht bekend is had mijn vader (?) in het voorjaar van 1941 van de toenmalige commandant der O.D. te Utrecht, de Overste der Artillerie de Heer Wanninkhof en na diens arrestatie in de maand juli 1941 van diens opvolger de Heer Jhr. Quarles van Ufford (3*) de opdracht ontvangen de los van elkander staande verzetsgroepen te Utrecht bijeen te brengen teneinde een verdedigingsschema van de stad Utrecht op te stellen. Dit schema heeft mijn vader op 26-8-1941 bij de Heer Quarles van Ufford, dus twee dagen voor diens arrestatie bij hem ingeleverd. Onderbreking verklaring Na de oorlog heeft dhr. E.P. Weber, commandant van de Scheveningse gevangenis sinds mei 1945, zo veel mogelijk gegevens verzameld van gevangenen, daarbij gebruik makend van informatie van familie en vrienden, en van gesprekken met oud-gevangenen. Deze informatie is vastgelegd in het Gedenkboek van het Oranjehotel. Nic Hoeijenbos is na zijn arrestatie op 1-9-1941 van Utrecht naar deze gevangenis overgebracht.
Het is mij bekend dat Hoeijenbos nagenoeg gelijktijdig met een relatie van Maarschalkerweerd, genaamd , wiens juiste adres mij inmiddels ontschoten is, werd gearresteerd. Kort na de bevrijding heeft Hoeijenbos mij medegedeeld dat van Rijn aan de S.D. zou hebben bekend dat hij in de loop van 1941 een hoeveelheid blokken trotyl aan Hoeijenbos in bewaring zou hebben gegeven. Dit trotyl zou door Hoeijenbos zijn afgegeven aan een zekere Ru(?) de Hartog uit Amsterdam, die eveneens reeds gearresteerd bleek te zijn. Door een en ander uiteindelijk wel te bekennen, doch daarbij te kennen te geven dat hij niet wist wat de koffer, waarin zich dit trotyl bevond, wel bevatte, zou Hoeijenbos bij gebrek aan bewijs niet zijn veroordeeld, doch ter bescherming van hemzelf gedurende de tijd van oorlog naar een concentratiekamp gezonden zijn. Deze straftijd zou Hoeijenbos achtereenvolgens in SCHEVENINGEN, AMERSFOORT, VUGHT, NATZWEILER en DACHAU hebben doorgebracht. De door Hoeijenbos verstrekte gegevens betreffende dit trotyl komen als volgt overeen: Bernardus Johannes Cornelis van der Wal (28-7-1897 – 27-1-1943 kamp Vught), de Hartog en van Rijn waren inmiddels ook weer verhoord en hadden zoveel verteld dat het voor Hoeijenbos zeer moeilijk was verder alles te ontkennen. Hoeijenbos heeft het toen zo kunnen draaien dat hij wel de pakken in bewaring had gehad, doch niet wat de inhoud hiervan was, daar deze pakken geheel dichtgeplakt waren. Hij zei toen “als een vriend of kennis mij vraagt iets voor hem te bewaren, nooit vroeg wat erin zat of wat het was”. |
Broers en zusters
Hieronder onder meer een rapportage opgemaakt door een rechercheur van politie Jutphaas over zijn aanhouding door de Gestapo, deze is gedateerd 21-8-1952 . Nicolaas (Nic) is volgens genoemd relaas via vernietigingskamp 'NATZWEILER' in de Elzas in 1944 getransporteerd naar DACHAU, waar hij door de geallieerden wordt bevrijd. De arrestaties hebben o.m. te maken met het in bewaring houden van trotyl. Nicolaas was verbonden aan een Ordedienst (OD)verzetsgroep die ca. 80 man bedroeg. Nicolaas was voor de Tweede Wereldoorlog ingelijfd, d.d. 5-11-1923, te Utrecht bij het 16e Regiment infanterie. Verklaring
Door bemiddeling van Cor Gootjes werden nadien verschillende malen enige blokken trotyl die bestemd waren voor werkzaamheden in de mijnen te Limburg, via Gootjes en ook via van Maarschalkerweerd, aan Hoeijenbos afgeleverd. [Carolus Peter Maarschalkerweerd (23-7-1903 – 25-9-1944)] (zie afbeelding gedenksteen hiernaast) Zo herinnerde ik mij dat van Maarschalkerweerd op 1-9-1941, een half uur na de arrestatie van Hoeijenbos door Slagter en Blattgersten (%) van de SD Den Haag, bij ons aan ons huis kwam met twee blokken trotyl bij zich. Waar het trotyl door Hoeijenbos is bewaard is mij niet bekend, doch uit het vorenstaande blijkt wel dat het zeer goed mogelijk is dat dit trotyl door van Rijn, die eveneens in een concentratiekamp is overleden, aan Hoeijenbos in bewaring is gegeven. [Anthonius C. van Rijn (2-4-1913 – 4-8-1943)] ($). In het eerste OD-proces, waarbij Hoeijenbos werd betrokken, is Hoeijenbos dan ook het voorhanden hebben van springstoffen ten laste gelegd. Voorts zij in dit verband vermeld, dat toen mijn moeder en ik, op 3-9-1941, alvorens Hoeijenbos van Utrecht naar SCHEVENINGEN werd vervoerd, door de SD’ers Poos*** en Blattgersten werden verhoord, zij vroegen ons naar de adressen van van Maarschalkerweerd en de groenteman met wie hij omging. Met deze groenteman werd kennelijk van Rijn bedoeld. Vanzelfsprekend ontkenden wij deze mensen te kennen en diezelfde avond zorgde ik er voor dat zij door de eveneens in een concentratiekamp overleden sergeant-majoor der Artillerie L. Penninkx, destijds wonende aan de Cremerstraat te Utrecht, werden gewaarschuwd. [Leonardus Hendrik Penninkx (27-11-1895 – 30-11-1944) Begraafplaats: Ereveld Loenen]. Inlichtingen omtrent Hoeijenbos na diens arrestatie zijn mij niet bekend Hopende met dit verslag aan uw verzoek te hebben voldaan, teken ik met de meest verschuldigde hoogachting: De hoofdagent-rechercheur van politie (dzz bekend),), Verlengde Hoogravenseweg 300, Post Utrecht. Einde verklaring. Tijdens de meidagen van 1940 bevond Six zich als reserve-ritmeester met zijn eskadron op de Noord-Veluwe, vanwaar Six de terugtocht meemaakte naar de Vesting Holland. Six kreeg niet de gelegenheid aan feitelijke gevechtshandelingen deel te nemen. Na zijn demobilisatie verdeelde Six zijn tijd tussen het beheer van de kunstcollectie in Amsterdam en het familiegoed 'Jagtlust' in 's-Graveland bij Hilversum, waar Six zich aan de landbouw wijdde. In de zomer van 1941 werd Six benaderd door luitenant-kolonel van de Koninklijke Marechaussee P.M.R. Versteegh, chef-staf van de verzetsorganisatie de Ordedienst (OD), met het verzoek of Six daarin een functie wilde bekleden. Deze OD was in oorsprong één van de illegale organisaties van Nederlandse ex-militairen die reeds vroeg na mei 1940 waren ontstaan en zich in het bijzonder tot doel stelden zich voor te bereiden op de bevrijding van Nederland, waarbij met het vertrek van de bezetter de orde gehandhaafd en eventueel strijd geleverd zou worden tegen de terugtrekkende Duitse troepen. Door vroege arrestaties in de leiding werd de organisatie, die inmiddels vele kleinere ex-militaire illegale organisaties in zich opgenomen had, zwaar getroffen en in de zomer van 1941 was de OD nog in het stadium van voorzichtige (meest nog ongewapende) opbouw. Six ging op Versteeghs verzoek in en werd chef-staf van het Gewest Amsterdam van de OD.
De 'Rozentuin' in kamp Amersfoort waar gevangenen stastraffen kregen. Foto maart 1944, links kampbeul Joseph Kotälla. Kamp Amersfoort (Duits: Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort; PDA) was in de Tweede Wereldoorlog een concentratiekamp in Leusden aan de zuidrand van Amersfoort. Nic Hoeijenbos is vanaf de Scheveningse gevangenis hier naartoe op transport gesteld (overgebracht).
Toen de Sicherheits Dienst (SD) in 1941 en 1942 vrijwel de gehele top van de OD oprolde en Versteegh en diens opvolgers uitschakelde, zag Six zich voor de noodzaak gesteld om in augustus 1942 chef-staf van de zwaar gehavende organisatie te worden. In feite werd Six hiermee de leider van de OD, omdat de commandant, luitenant-generaal b.d. W. Röell, zich in Duitse gevangenschap bevond. Hoewel de Duitse bezetter, die in de OD een gevaarlijke tegenstander zag, een felle jacht op deze organisatie maakte, slaagde Six erin de OD uit te breiden tot een efficiënt werkend geheel. Zijn schuiladres werd het huis van de weduwe van Von Bamhauer in de Van Eeghenstraat 177. Vanuit zijn geheime hoofdkwartier in de Amsterdamse Koepelkerk (25 maart 1943 - 5 mei 1945) onderhield Six contacten met de Nederlandse regering in Londen. Met H.M. van Randwijk, hoofdredacteur van het illegale Vrij Nederland, kwam Six in conflict naar aanleiding van diens berichtgeving naar Londen, die naar Six' mening de OD in een onjuist daglicht stelde. Men heeft wel beweerd dat dit conflict in feite was ontstaan door politieke tegenstellingen. Six streefde echter geen politieke doelstellingen na. Wat hem voor ogen stond was de opbouw van een illegale organisatie ten dienste van de regering in Londen en ter bestrijding van de bezetter. Het ging hem om het herstel en het behoud van de democratie zoals de wettige regering die voorstond. Door de sfeer waarbinnen illegale organisaties moesten opereren ontstonden gemakkelijk misverstanden en wrijvingen. Daarin ligt de verklaring van het conflict. Six onderhield goede betrekkingen met het College van Vertrouwensmannen, waarvan de leden op 2 augustus 1944 door koningin Wilhelmina waren aangewezen. Van belang waren zijn bemoeienissen met de bundeling van het verzet. Bij dit alles dient men te bedenken dat Six, uit veiligheidsoverwegingen, steeds werkte met schuilnamen of tussenpersonen, zodat zijn ware identiteit slechts bij zeer weinigen bekend was.
Toen op aandringen vanuit Londen ten slotte de in bezet Nederland aanwezige gewapende verzetsgroepen binnen de ene organisatie van de zogenaamde Binnenlandse Strijdkrachten (BS) werden gebracht, viel te verwachten dat juist de militair-georiënteerde gerichtheid van de OD daarin een belangrijke, soms overwegende rol ging spelen. De reserve-kolonel H. Koot werd in september 1944 commandant van de BS, en de uit de OD afkomstige ex-militairen J.J.F. Borghouts, schuilnaam Peter Zuid, en Six werden beiden ondercommandant. In deze belangrijke positie werkte Six er ten volle aan mee dat deze BS volgens militair-hiërarchische orde werd georganiseerd, binnenkomende wapens werden verdeeld en de bevelvoering nauwkeurig vastgesteld. Six zou ook degene zijn die namens de BS samen met de consul-generaal van Finland, A.J.Th. van der Vlugt, op 12 en 13 april 1945 besprekingen voerde met de Duitse rijkscommissaris A. Seyss-Inquart, waarvan het doel was een einde te maken aan verdere executies en vernielingen. Kamp Vught (officieel Duits: Konzentrationslager Herzogenbusch) was een van de drie Duitse concentratiekampen in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Kamp Vught bevond zich in Vught nabij de recreatieplas de IJzeren Man. Het heeft ruim twee jaar als concentratiekamp gefunctioneerd.
Nic Hoeijenbos was vanaf kamp Amersfoort hier naartoe overgebracht. Merardus E. Hoeijenbos heeft hier eveneens verbleven vanwege het onderbrengen van een onderduiker.
Jhr. mr. John Edward Willem Twiss Quarles van Ufford (Utrecht, 9 oktober 1889 - Sachsenhausen (concentratiekamp) 3 mei 1942) was burgemeester van Nederhemert (1918-1919) en substituut officier van Justitie in Almelo en Utrecht.
Quarles van Ufford huwde in Den Bosch op 20 juli 1920 met Wilhelmina Cnopius met wie Quarles van Ufford twee zonen en een dochter kreeg. Vanaf 1935 bewoonde Quarles van Ufford in huis Beukenburg in Groenekan. Quarles van Ufford was gemeenteraadslid van de Bilt. Twiss Quarles van Uford stamde uit de familie Quarles tak van Ufford waarvan leden diverse politieke en ambtelijke functies hebben bekleed. Zijn vader was jhr. Eduard Quarles van Ufford (1854-1942), burgemeester van Maartensdijk, en zijn moeder was Clara Catharina May Twiss (1867-1927), dochter van de burgemeester van Maartensdijk. Bij Koninklijk Besluit nr. 11 van 24 augustus 1917 werd hem toestemming verleend de geslachtsnaam van zijn moeder voor de zijne te plaatsen. Hiermee ontstond de geslachtsnaam Twiss Quarles van Ufford. Twiss Quarles van Uford heeft tijdens de Eerste Wereldoorlog gediend bij de artillerie en was in de Tweede Wereldoorlog reserve-majoor der artillerie van de Koninklijke Landmacht. Tijdens de bezetting was Quarles van Ufford als commandant van de provinciale Ordedienst onder de naam 'Jacques' actief in het verzet. In augustus 1941 werd Quarles van Ufford, door verraad, door de Duitsers gearresteerd en gevangengenomen. Na een twee maanden durend proces vanaf maart 1942 in Amersfoort werd Quarles van Ufford op 3 mei 1942 in concentratiekamp Sachsenhausen om het leven gebracht. Samen met 71 anderen, waaronder leden van de Mekel-groep en de Schoemaker-groep, kreeg Quarles van Ufford een nekschot. vervolg verklaring.
In deze taak werd mijn vader onder meer bijgestaan door de agent van politie Ben van der Wal en diens vriend Karel van Maarschalkerweerd. Eerstgenoemde was woonachtig aan de Cartediusweg (?), laatstgenoemde aan de Cremerstraat 97 te Utrecht. Beiden zijn in een concentratiekamp overleden. Naar ik mij meen te herinneren is mijn vader via van Maarschalkerweerd , omstreeks maart 1941, in contact gekomen met Nic Hoeijenbos, die destijds woonachtig was aan de Annemoonstraat te groep naar ik mij meen te herinneren die ongeveer 80 man telde. In die periode heeft mijn vader een aantal mitrailleurpatronen (?) van het Nederlandse leger die uit de Grebbe afkomstig waren aan Hoeijenbos in bewaring gegeven. |
Daar trapten de heren in en begonnen toen weer te vragen naar namen en leden van de O.D. Ook dit maal bleef Hij ontkennen en bezorgde Hoeijenbos dit een dermate pak slaag dat hij in geen drie dagen kon zitten of liggen. Na weer 2 maanden in de cel gezeten te hebben, kwam de Gestapo Raams en vroeg Hoeijenbos of Hij niet wat wilde werken, hetgeen door Hoeijenbos bevestigend werd beantwoord, niet wetende dat het te doen was om Hoeijenbos op die manier te schaduwen. Hij had dit spelletje echt gauw door en dus bereikten de heren ook zo niets. Toen in 1942 de eerste proeflanding in Dieppe was uitgevoerd, heeft Hij dit bericht direct doorgegeven aan de politieke gevangenen. Ook andere berichten gaf Hij door wat Hoeijenbos echter duur kwam te staan, want weer door het praten van gevangenen kwam dit uit. De straf die volgde was 4 uur met de neus tegen de muur staan en 6 dagen donkere cel. Voor straf werd Hij verder overgeplaatst tussen de Joden. In november 1942 werd Hij op transport gesteld naar Amersfoort. Januari 1943 naar Vught alwaar van der Wal [Bernardus Johan van der Wal (28-7-1897 – 28-1-1943) politiefunctionaris]. stierf aan ondervoeding en mishandeling. In maart 1943 werd Hij vervoerd naar Haren in Noord-Brabant waar het proces begon. Ca. 80 O.D.’ers, waaronder Generaal van Kasteele; Boelaard, Schimmelpenninck, Dudok van Heel en vele anderen. Hij werd beschuldigd van sabotage-spionage en wapenbezit en werd toen veroordeeld tot de zogenaamde N.N. (Nacht und Nebel), ofwel dood voor de wereld. Daarna vervoerden ze Hoeijenbos naar het vernietigingskamp “Natzweler’ in de Elzas. In 1944 werd Hij wederom getransporteerd naar Dachau, waar Hij door de geallieerden werd bevrijd.
Ondertekend met daarbij de tekst “Sta in voor de juistheid”. functie (?) C VIII (?). Einde verklaring
Ondertekend met daarbij de tekst “Sta in voor de juistheid”. functie (?) C VIII (?). Einde verklaring
Verklaring
Rapport N. Hoeijenbos Een onbekend gebleven wijkcommandant is in 1941 begonnen met het opzetten van een Ordedienst (OD) organisatie (OD) van ca. 350 personen , waaronder groepscommandanten en manschappen. Hij werkte onder leiding van A. Schimmelpenninck , van der Wal en samen met Jacobs, Demmers, Sandwijk, Maarschalkerweerd, van Rijn en Hartog. Hoeijenbos verzamelde wapens, ammunitie en springstoffen. Dit werd door hem verborgen in het Palace Theater. Verder werden door hem tekeningen en gegevens verzameld van treinen en plaatsen welke gebombardeerd moesten worden. Hij organiseerde een fonds voor leden die gevangen gezet werden, welk fonds eerst met heel kleine bedragen moest werken die later groter werden. Zijn huis stelde Hoeijenbos open voor samenkomsten en vergaderingen om contact te leggen met Den Haag, Rotterdam en Amsterdam. Doordat van Rijn gearresteerd en doorgezakt was had Hoeijenbos de eer om gehaald te worden. Dit geschiedde op de 4 – 5– 1942 (?). Door bovengenoemde van Rijn en de Gestapo’s Bartel, Raams en Slagter***. Bij hem thuis zijnde , stelde van Rijn (inmiddels gefusilleerd) de heren voor als leden de O.D. De Haag, die om informatie kwamen hoe het met de O.D. Utrecht gesteld was. Hoeijenbos bemerkte direct dat dit een doorgestoken kaart was en deed of hij niets wist en smaakte het genoegen de heren weg te krijgen. Direct werden alle gegevens en bewijsmateriaal door hem bij elkaar gepakt en bij zijn buurman op het balkon geplaatst. Na verloop van een kwartier kwamen de heren terug en begonnen huiszoeking te doen wat echter niets opleverde. Hem werd toen verzocht even mee te gaan naar het politiebureau Utrecht. Eenmaal in de auto zittende brachten ze hem naar Amsterdam, gevangenis Weteringschans, met de bedoeling hem te confronteren met een zekere de Hartog. Deze, een joodse man, riep toen Hoeijenbos de cel binnentrad, “Gelukkig dat U er bent Hoeijenbos. Vertelt U de heren nu maar wat er van die pakken met springstof terecht is gekomen”. Hoeijenbos zeide toen niet te begrijpen wat mijnheer bedoelde en dat hij zich niet herinnerde ooit iets van bovengenoemde heer ontvangen of in bewaring gehad te hebben. Hij redde zich uit de situatie door te zeggen dat “zoveel mensen iets in het Theater in bewaring gaven, om, na boodschappen in de stad gedaan te hebben , deze weer af te halen”. In Amsterdam werd men dus niet wijzer (Hartog werd gefusilleerd). Hij werd daarop naar Scheveningen vervoerd alwaar ook van der Wal zat. Hoeijenbos had het geluk om 3 cellen van van der Wal af te zitten en het gelukte hem om tijdens het luchten veel recht te zetten. Hoeijenbos werd weer verhoord omtrent wapens en organisatie en vele namen werden hem gevraagd, waarop Hij weder ontkennend antwoordde. Dit bezorgde hem een pak slaag dat Hij nimmer zal vergeten. Daarna volgden 3 maanden afzondering met weer verhoor en nog meer slaag. Einde verklaring |
Kraan
Mogelijk dat onderstaande Franciscus Jacobus Kraan (29-8-1897 - 27-1-1977) verbonden was aan de kruitfabriek te Muiden en trotyl aan het verzet leverde. De familie was woonachtig in de directe omgeving van de kruitfabriek. (...) De Muidenaar, F.J. Kraan, wist naar Engeland te ontkomen, waar hij door koningin Wilhelmina werd ontvangen. Kraan werkte oorspronkelijk, na zijn tijd als beroeps onderofficier, bij de Kruitfabriek als opzichter bij de productie. Via relaties van directeur Donker van de Kruitfabriek ontkwam hij naar Londen. Een paar maanden na de bevrijding is hij als marine-officier teruggekomen naar Muiden. Hij kreeg het voor elkaar dat de door de Duitsers geroofde machines van de Kruitfabriek in 1945 terugkwamen naar Muiden (...).
Bron: Dossier Engelandvaarders
Rapporten, correspondentie en identiteitspapieren van F.J. Kraan, werkzaam bij de Koninklijke Nederlandse Springstoffenfabriek 'De Krijgsman' te Muiden. Na zijn onderduik in september 1941 vluchtte hij via Zwitserland, Spanje en Gibraltar begin 1944 naar Schotland en trad in maart van dat jaar in Londen in dienst van de Koninklijke Marine, Afdeling Bewapening , 1918-1948. |
Franciscus Jacobus KRAAN 1897 - 1977
Naam: Algemene Begraafplaats Muiden Adres: Weesperweg 2 A , Muiden Franciscus Jacobus KRAAN (29-08-1897 - 27-01-1977) e.v. Willemina Gerdina van ZOELEN (24-11-1893 - 31-01-1988) Verder hieronder de activiteiten van de aanvankelijke Nederlandse rechercheurs in Nederlandse dienst.
Twee rechercheurs Het is niet duidelijk hoe de lijnen zijn verlopen. Heeft Käthe de Jong-Weiss, Duitse van origine, zélf contact gezocht met de Duitse Sicherheitspolizei of is haar man de aanjager geweest van het latere verraad? Mocht het inderdaad De Jong zijn geweest dan zal hij zich eerder tot de Haagse politie hebben gewend dan tot de Duitse. Daarbij zal De Jongs melding zijn terechtgekomen bij een bepaald onderdeel van het Haagse politiekorps, de zogeheten Documentatiedienst. In een boek over Den Haag in de oorlogsjaren geeft de auteur Bart van der Boom een helder beeld van het plaatselijke politieapparaat van die tijd(15). Uit zijn beschrijving komt naar voren dat de politieke recherche al vóór de oorlog was opgegaan in deze Documentatiedienst. Het ligt voor de hand dat diegenen die in die jaren binnen deze Dienst functioneerden ongetwijfeld Duitsgezind waren. In het genoemde boek van Van der Boom treft men de namen aan van de twee rechercheurs die – zij het in tweede instantie – ook bij het verraad van Van Wieringen c.s. een rol zouden spelen, te weten Slagter en Poos. Leo Poos en Marten Slagter hadden geen van beiden tussentijds veel promotie gemaakt maar in de loop van de Tweede Wereldoorlog kwamen zij tot een voor hen ongekend hoog niveau. Slagter werd uiteindelijk Inspecteur 1e Klasse der Staatsrecherche en Oberleutnant der Schutzpolizei der Reserve en Poos bekleedde op datzelfde tijdstip de rang van Kapitein der Staatspolitie. Maar eind 1941 raakten zij, toen nog als ‘gewone’ rechercheurs van de Documentatiedienst van de Haagse Politie, betrokken bij de val die voor de twaalf toekomstige Engelandvaarders was opgezet. Verklaringen van de bij het verraad betrokkenen, Aalbert De Jong(16), Dirk Storm(17), Marten Slagter(18), Leo Poos(19), Jan Vietor, Brigadier van Politie(20) en Kurt Bläse, Kriminalobersekretär bij de Reichskriminalpolizei(21) maken niet duidelijk wie de aanzet tot het verraad heeft gegeven. Wel wordt duidelijk dat Slagter en Poos zélf in deze zaak beslist niet op zoek zijn geweest naar de betrokken aspirant-Engelandvaarders. Zij zijn uitsluitend door De Jong of door zijn echtgenote op het spoor gezet en zij kregen de zaak op een presenteerblaadje aangeboden. |
Onder de knop 'Kranten artikelen Poos en Slagter' wordt ook nog even aangetipt de wijze waarop het dan nieuwe Bureau Nationale Veiligheid, onder de voormalige Hoofdcommissaris van de politie Rotterdam, Kolonel Mr. Einthoven, functioneert, in relatie tot de aanpak van Vorrink. Alles gezien in de context van de georganiseerde chaos van vlak na de Tweede Wereldoorlog. (Bron: zie knop 'Biografie Koen Mulder over zijn vader' en bekendmaking, krantenbericht, in de Amersfoortsche Courant over familie Mulder)
Anthonius C. van Rijn (2-4-1913 – 4-8-1943)] 'ene van Rijn groenteboer uit Utrecht', verblijft blijkens een verklaring van zoon Koen van de chemicus Willem Mulder (1888 - 29-7-1943) in de oorlog als onderduiker bij deze familie. De vader van Koen Mulder (chemicus) zou bommen voor het verzet hebben vervaardigd en daarin handig zijn. Van Rijn en de familie Mulder worden aangehouden na een mislukte aanslag. • De Haagse politiemannen L.A. Poos en M. Slagter voor de Amsterdamse arrondissementsrechtbank, waar de doodstraf werd geëist vanwege hun hulp aan de Duitse bezetter. Ten gevolge van hun landverraderlijke daden verloren 200 personen het leven. Zij kregen levenslang maar werden in 1963 vrij gelaten.Nicolaas C.J. Hoeijenbos is door hen zowel aangehouden als verhoord (Foto: Het Vaderland, dd 30-9-1948).
De Haagse politiemannen L.A. Poos en M. Slagter hoorden voor het Amsterdamse arrondissementsrechtbank de doodstraf tegen zich eisen vanwege hun hulp aan de Duitse bezetter. Ten gevolge van hun landverraderlijke daden verloren 200 personen het leven. Zij kregen levenslang maar werden in 1963 vrij gelaten. Nicolaas C. J. Hoeijenbos is door hen zowel aangehouden als verhoord.
Blattgersten (%)
BLATTGERSTE, August Gustav Wilhelm, geboren 16-11-1907 te Brake, (Lippe-Detmold), beroep politiebeambte te Meppen a/d Ems, SS Sturmscharfuerer. (Bron: Delpher). |
Einde.______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________